Kruidnagel en zwarte peper destilleren

Een maand geleden kreeg ik een vraag over het destilleren van plantmateriaal waar ik zelf niet zo gauw aan zou beginnen. Ik houd me eigenlijk alleen bezig met planten die in Nederland groeien. Het ging om geelwortel, kruidnagelen en zwarte peper.

Wikipedia: Piper nigrum zwarte peper

De etherische olie van zwarte peper staat bekend om het hoge gehalte beta-caryophylleen, en kruidnagelolie kan tot ongeveer 85% eugenol bevatten. Deze laatste stof heeft pijnstillende eigenschappen waardoor kruidnagelolie een probaat middeltje tegen kiespijn is.

Wikipedia: Syzygium aromaticum kruidnagel

De vraag over het destilleren van deze planten heeft uiteindelijk geleid tot een workshop. Voor deze workshop heb ik twee glazen destillatie opstellingen gebruikt, zodat het mogelijk was om simultaan de peper en de kruidnagelen te stoomdestilleren.

De grootse destillatie-opstelling hebben we gevuld met 500 gram peper.

destilleer-opstelling met capaciteit van 2 Liter

De kleine opstelling, die ik ook regelmatig voor demonstraties gebruik, hebben we met plm 60 gram kruidnagelen gevuld.

destilleer-opstelling met capaciteit van 100 mL

De geur van de kruidnagelolie was in de destilleerwerkplaats herkenbaar en goed te ruiken. De geuren die bij de destillatie van zwarte peper ontstonden waren het beste te ruiken bij de uitloop van de spiraalkoeler.

opvang destillaat peperdestillatie

De geur van de peperolie wordt omschreven als fris, houtachtig en kruidig. Tijdens het destilleren van de kruidnagelen ontstond een troebel hydrolaat. Er was dus geen sprake van een mooie scheiding in een water en olielaag.

troebel kruidnagelhydrolaat

Deze troebeling heeft te maken met het hoge gehalte aan eugenol in de kruidnagelolie. Eugenol is namelijk een emulgator waardoor het destillaat niet zoals gebruikelijk netjes gaat scheiden.

Wat navraag leerde mij dat je het destillaat twee dagen de tijd moet geven om te ontmengen in een water- en olielaag. Je kan de scheiding ook helpen versnellen door de emulsie aan te zuren of uit te zouten. 

Na twee uur destilleren zijn we gestopt. De opbrengst van de zwarte peper viel tegen. Uit de maatkolf die we gebruikt hebben was hooguit een halve mililiter etherische olie te halen. Volgens de boekjes zou onder ideale omstandigheden 500 gram peperkorrels 5 tot 10 gram olie kunnen opleveren.

Ik denk dat dat alles te maken heeft met de peperkorrel zelf. Producenten van peperolie gebruiken namelijk de gedroogde nog net niet rijpe geplette vruchten. De peper die wij gebruikt hebben waren rond en waarschijnlijk eerst gerijpt. Van de opbrengst van de kruidnageldestillatie viel tijdens de workshop weinig te zeggen vanwege de troebeling van het hydrolaat met de olie. 

De workshop had niet tot doel om een zo´n optimaal mogelijk opbrengst te hebben, maar om veel van de techniek van stoomdestilleren te kunnen laten zien. Het was al met al een leuke ervaring.  Je merkt wel dat bij het maken van een kwalitatief goede etherische olie kennis over de plant en de specifieke destillatie-techniek van groot belang zijn!