Naaldboomcampagne 2018 afgerond met Douglasspar

jonge Douglassparren

Afgelopen weekend hebben we de laatste naaldboomsoort die nog op ons lijstje stond, de Douglasspar (Pseudotsuga menziesii), geoogst en gedestilleerd. De weersomstandigheden waren uitzonderlijk warm voor de tijd van het jaar te noemen. Dit zou gunstig kunnen uitpakken voor de hoeveelheid etherische olie die we uit de naalden en takjes kunnen halen.

Jonge douglassparretjes

Bij het oogsten heb ik ervoor gekozen om alleen jonge vitale douglasspar te knippen. In totaal had ik vier klapkratten gevuld om terug in de destilleerwerkplaats verder te verwerken.

Na het hakselen van de takjes kon ik de ketel vullen met 20 Kg Douglasspar. Dat is precies de hoeveelheid die in onze 150 Liter destilleerketel past.

Tijdens de destillatie van Douglasspar

Naaldbomen zoals de Douglasspar hebben een waslaag op de naalden vandaar dat we met één batch twee opeenvolgende destillaties uitvoeren. Dit leverde beide keren een heerlijke citrusachtige geur in op in de werkplaats.

Douglasspar etherische olie in de scheitrechter

Ik kwam uiteindelijk op een opbrengst aan etherische olie van ongeveer 0,4% uit. Dat komt aardig overeen met de hoeveelheden die ik de afgelopen jaren heb gevonden. Naast de olie heb ik ook nog plm 4,5 liter hydrolaat kunnen maken.

Gesteriliseerde flessen voor de opslag van hydrolaat

Voor de opslag van het hydrolaat gebruiken we gesteriliseerde flessen. Na productie wordt de voorraad hydrolaat gekoeld opgeslagen. Hydrolaten hebben in vergelijking met etherische oliën een veel beperktere houdbaarheid.

Afvullen van Douglasspar hydrolaat

Na controle op pH en geurontwikkeling de komende dagen zet Catharina dit geweldige hydrolaat met vele toepassingen te koop in onze webwinkel De etherische olie van de Douglasspar laten we eerst nog een tijdje rijpen voordat de geur zich volledig ontwikkeld heeft.

Naderend onweer achter de destilleerwerkplaats met uizicht op het Chaamse bos

Met de vier soorten naaldbomen: Grove Den, Reuzenzilverspar, Lariks en Douglasspar hebben we ons naaldbomendestilleerseizoen 2018 weer achter de rug. We gaan ons de komende tijd weer bezighouden met het destilleren van kruiden.

Eucalyptus en thee uit Zundert!

Bloeiende Eucalyptus gunii  BRON: wikipedia

Afgelopen vrijdag hebben we van een kwekerij uit Zundert vers snoeisel van Eucalyptus gunnii ook wel cidergomboom genoemd kunnen destilleren. Het is zaak om vlak na het snoeien eucalyptus te destilleren omdat de blaadjes al heel gauw aromatische stoffen verliezen.

vers cidergomboom maaisel

Het vullen van de destilleerketel

Het water in de destilleerketel was al op stoom toen het maaisel vanuit Zundert gebracht werd.  We hebben in totaal 20 Kg vers maaisel in de ketel kunnen stoppen. De destilleerwerkplaats rook op dat moment al naar de krachtige geur van de eucalyptus.

Tijdens het destilleren hebben we de geuren bijgehouden. Dit waren de geuren die we waarnamen nog voordat er destillaat overkwam: heel beschaafd, pepermunt strong, zeer scherpe spearmuntgeur die bijna pijn doet aan de neusslijmvliezen. Deze geuren worden veroorzaakt veelal door stoffen die niet condenseren en daardoor uiteindelijk niet in de etherisch olie terechtkomen.

Begin van de destillatie

Einde van de destillatie: etherische olie heeft zich gevormd in de scheitrechter

Zoals we vaker hebben kunnen waarnemen veranderd tijdens de destillatie de kleur van de olie. In dit geval van kleurloos naar heel licht geel-groen achtig. Na ongeveer anderhalf uur zijn we gestopt met destilleren en hadden een opbrengst van 0,25% plus nog een aantal liters hydrolaat. Uit ervaring weten we dat er verschil in opbrengst zit tussen de verschillende soorten eucalyptus.

Dat hebben we ervaren bij de destillatie van E.globulus en E.nitens. Globulus staat bekend om z'n hoge opbrengst en wordt om die reden ook het meest gedestilleerd. De etherische olie en hydrolaat die we gemaakt hebben moeten nog wel een tijdje rijpen voordat ze op geur zijn.

Theebladeren

Van de kwekerij was ook nog ongeveer 10 Kg theebladeren meegekomen. De bladeren laten we eerst een aantal weken drogen voordat we ze gaan destilleren. Dat doen we in onze destilleerwerkplaats met behulp van droogbakken.

Dus wat de theebladeren betreft, wordt vervolgd.

Lariks meewerkdagen

Lariks in het Ulvenhoutse bos

De afgelopen week was het weer tijd voor de jaarlijkse oogst van Lariks (Larix decidua) in de Chaamse/Ulvenhoutse bossen. Tijdens de meewerkdagen waren de deelnemers in de gelegenheid om met ons het bos in te gaan en te zien, ruiken en ervaren hoe we van larikstakjes een mooie etherische olie maken.

klaar voor de oogst

We weten uit ervaring dat we uit de larikstakjes een relatief laag percentage (0,1%) etherische olie destilleren, maar omdat er voldoende belangstelling voor de olie en het hydrolaat is loont het de moeite om daar 4 volle dagen mee bezig te zijn. Lariks etherische olie heeft een aangenaam frisse geur en bezit de grootste hitte onder de dennenolien.

Lariks hakselen

Voor de drie destillaties die we hebben uitgevoerd worden de larikstakjes eerst gehakseld, nodig om de aromatische stoffen goed vrij te kunnen maken. De destilleerketel die we gebruikt hebben heeft een capaciteit voor plm 20 Kg, vergelijkbaar met 4 volle klapkratten.

 Vullen van de ketel met gehakselde lariks foto: Winny Schreurs

foto: Winny Schreurs

De lariks meewerkdagen zijn afgesloten met een middagworkshop. De deelnemers hebben kunnen zien hoe we de ketel gevuld hebben met de vers gehakselde lariks. En gedurende de middag de productie van de etherische olie en hydrolaat kunnen volgen en vooral ook ruiken.

Lariks etherische olie foto: Winny Schreurs

Het was tijdens de destillatie goed te zien dat de etherische olie van kleurloos licht geel werd. De opbrengst aan etherische olie en hydrolaat kwam overeen met die van vorig jaar. 

Larikshydrolaat foto: Winny Schreurs

Na afloop hebben we de workshopdeelnemers een vers flesje larikshydrolaat meegegeven. Dit seizoen gaan we nog één naaldboomsoort destilleren, namelijk de Douglasspar. 

Naaldboom etherische olie en hydrolaat

Chaamse bos

De afgelopen week zijn we weer gestart met het jaarlijkse destilleren van naaldboomtakjes.
Na in het begin van de meivakantie de nodige vergunning(en) te hebben geregeld met Staatsbosbeheer, zijn we afgelopen woensdag gestart met het destilleren van Reuzenzilverspar (Abies grandis).

jong reuzenzilversparretje Abies grandis

Vorig jaar hebben we al mogen ervaren wat voor waardevolle etherisch olie deze naaldboom maakt. Catharina heeft daar in haar boek ´Lariks, Spar en Grove Den: naaldbomen met een geneeskrachtige werking´ het nodige over geschreven. We hebben bewust het mooiere weer van de afgelopen dagen afgewacht  om te kunnen oogsten. Belangrijk voor de kwaliteit en de kwantiteit van de olie en het hydrolaat.

De oogst: gehakselde takjes van de Reuzenzilverspar gaan in de destilleerketel

De eerste destilleerdag van het seizoen gingen er in totaal 20 Kg gehakselde Reuzenzilverspar takjes in de destilleerketel. Voor deze gelegenheid hebben we de (oude) gasgestookte destilleerketel gebruikt. De opbrengst aan etherische olie en hydrolaat was na twee dagen destilleren boven verwachting. De geur van beide is het beste te omschrijven als zoetig citrusachtig.

Tijdens de destillatie: reuzenzilversparolie in de scheitrechter

JONGE DENNEN

Afgelopen vrijdag heb ik jonge Grove Dennen (Pinus sylvestris) uit het Ulvenhoutse bos geoogst. De Grove Den is een pionierssoort die het goed doet op arme zandgrond. Dat is ook goed te zien in het bos. Voor de oogst van de jonge dennen was het niet nodig om meer dan 2 meter van het bospad af te gaan.

Terug uit het bos bij de destilleerwerkplaats aangekomen heb ik de jonge dennen vlak voor het destilleren eerst door de hakselaar gehaald. 

Na het hakselen kon ik in totaal 19,5 Kg jonge Grove Den in de destilleerketel stoppen. Voor de destillatie heb ik de nieuwe destilleerketel in gebruik genomen. Om warmteverlies van de ketel zoveel mogelijk te voorkomen heb ik gebruik gemaakt van een ´jas´ door Catharina gemaakt van een oude wollen deken.

Destilleerketel met ´jas´

Een isolatiemantel zou je ook kunnen zeggen. De ketel is door de fabrikant op mijn verzoek geschikt gemaakt om elektrisch te verwarmen. Bij deze eerste echte stoomdestillatie met de nieuwe ketel had ik ongeveer de helft van de capaciteit van de ketel ( plm 240 Liter) benut.

Koelemmer met essencier

De destillatie verliep als een tierelier. De destilleerketel zelf bleek door de gerecycleerde wollen deken (´jas´) redelijk goed geïsoleerd.  Het destillaat kwam heel regelmatig uit de koelemmer druppelen, en de destillatiesnelheid was goed in te stellen met de stroomregelaar.

Opvang destillaat met een essencier

Het destillatieproces is bijna geluidloos te noemen, dit in tegenstelling tot de destillaties waarbij je voor de stoomproductie een gasbrander gebruikt. Na ruim 2 uur destilleren was de destilleerwerkplaats gevuld met een heerlijke naaldbomengeur. De geur van de olie en het hydrolaat omschrijven we als fris harsachtig. De etherische olie van de Reuzenzilverspar en de Grove Den moeten eerst nog circa een maand rijpen voordat ze op geur zijn. 

Grove Den