koelemmer foto Frank Stolvoort

dinsdag 22 januari 2019

Kerstboom uit Rotterdam

Nordmann spar voor het stadhuis van Rotterdam
Een aantal weken geleden kreeg ik de vraag of ik een deel van de kerstboom (Abies nordmannia) wilde destilleren. De kerstboom had de afgelopen feestdagen in Rotterdam op de Coolsingel voor het stadhuis gestaan  Dit leek mij een leuke klus en bovendien kon ik een nieuwe soort aan mijn lijstje van gedestilleerde naaldbomen toevoegen. Ook de circulaire gedachte van de opdrachtgeefster, iets waar wij zelf ook mee bezig zijn, spraak mij aan. Geen kerstbomenverbranding maar een nuttige toepassing voor het hout en de naalden vinden.
de top van de Nordmannspar is al uitgeladen
 De opbrengst aan etherische olie van kerstbomen die al een tijdje geleden zijn gekapt is altijd een verrassing. De opdrachtgeefster heeft takken van de kerstboom naar de destilleerwerkplaats gebracht. Ter plekke zijn de takken kleiner en handzamer gemaakt om ze te kunnen hakselen.

hakselen
Deze bewerking is nodig om tijdens de stoomdestillatie de etherische olie goed uit de naalden te kunnen halen. Na twee uur hakselen hadden we 6 volle klapkratten gevuld. Omdat ik het interessant vond om te weten welke opbrengst de takken van deze kerstboom zouden opleveren zijn de kratten eerst gewogen.
wegen van de gehakselde Abies nordmannia
Het totale gewicht van de gehakselde Nordmannspar waarmee ik de ketel kon vullen was 40,4 Kg. Deze hoeveelheid paste makkelijk in de 300 Liter destilleerketel die ik sinds vorig jaar in gebruik gesteld heb.
vullen van de destilleerketel
Vanwege de lage binnen- en buitentemperatuur heb ik de destilleerwerkplaats tijdig opgewarmd ook door ruim voor de destillatie water aan de kook te brengen in de destilleerketel. Hiervoor heb ik een gasbrander gebruikt ipv van een elektrisch verwarmingselement. Ook heb ik om warmteverlies tegen te gaan de ketel een wollen jas aangetrokken.
Destillatie opstelling inclusief koelemmer
De start van de destillatie is altijd een magisch moment. De temperatuur en de lichtinval in de destilleerwerkplaats maakte dit moment goed zichtbaar. Vluchtige aromatische bestanddelen condenseerden tot een soort mist die uit de uitloop van de koelemmer kwam.
Het magische moment bij de start van destillatie
Voor het scheiden van de etherische olie en het hydrolaat heb ik gebruik gemaakt van een scheitrechter. Na anderhalf uur destilleren ben ik gestopt er kwam zichtbaar geen olie meer uit de uitloop van de koelemmer.
Catharina scheid het hydrolaat van de etherische olie
Na de destillatie is het tijd om het hydrolaat te scheiden van de etherische olie. Daar is Catharina de laatste jaren erg bedreven in geworden! We hadden tijdens de destillatie van de 'Rotterdamse kerstboom' 5 Liter hydrolaat geproduceerd.

Om een goed beeld te krijgen van de opbrengst aan etherische olie hebben we de olie gewogen. We vonden een opbrengst van 93,60 gram. Als je gaat rekenen kom je uit op een massapercentage van 0,23%. Dat is een lager percentage dan wat ik gewend ben bij het destilleren van Douglasspar en Reuzenzilverspar Dit zou soort afhankelijk kunnen zijn.  Waarschijnlijker is dat er vanaf de periode dat de kerstboom is gekapt, en hij op de Coolsingel heeft gestaan, aromatische stoffen verloren zijn gegaan.

Dat is ook de reden dat wij de bomen vers destilleren. Ik ben dan ook benieuwd wat de opdrachtgeefster gaat doen met de etherische olie en het hydrolaat!




donderdag 3 januari 2019

Oplossen van zware metalen bij het destilleren in koper

Voordat een nieuwe ketel in gebruik genomen kan worden, is het belangrijk om de ketel eerst grondig te reinigen. De eerste keer doe je natuurlijk een proefdestillatie. Toch is dat geen garantie dat er geen zware metalen in jouw etherische olie en hydrolaat voorkomen
Proefdestilleren en schoonmaken
We krijgen veel vragen van mensen die een koperen ketel hebben aangeschaft om zelf te gaan destilleren. Vaak kunnen ze niet wachten om aan het destilleren te gaan en vergeten een heel belangrijk onderdeel: proefdestilleren. Vóór het eerste gebruik zul je de koperen ketel goed moeten reinigen. Er kunnen nog resten van soldeer in de ketel liggen. Ook de spiraalvormige koperen leidingen moeten goed gereinigd worden. Koper kan je het beste reinigen met een sopje van water met wat biologisch afbreekbaar afwasmiddel en goed naspoelen, zeker drie keer. Schoonmaken, schoonmaken, schoonmaken. Start daarna met een proefdestillatie van water. Dat is meteen een test of de destilleeropstelling goed werkt.  
Gebruik in ieder geval geen azijn om een koperen destilleerketel schoon te maken, er kan giftig koperacetaat ontstaan.  
Kalkaanslag in de destilleerketel verwijder je met citroenzuur. Om je ketel glimmend te poetsen kan je citroensap gebruiken. 
Ketels die gebruikt worden voor het stoken van alcoholische dranken zijn niet geschikt om aromatische kruiden te destilleren. Meestal komt dat doordat de kolom ontbreekt en de koeling is ontworpen om veel kouder te koelen dan bij aromatische kruiden. Ook kunnen er inhoudsstoffen achterblijven in de koperen leidingen. Om goed te reinigen spoel je de leidingen en de ketel en alle onderdelen met bio-ethanol. Dat zorgt dat restjes etherische olie uit de leidingen oplossen in de alcohol en met het destilleren eruit komen. 
Destillatie van lavandinbloemen
Onze ervaring is dat agressieve stoffen in bepaalde aromatische kruiden koper aantast. De stoffen reageren corrosief op koper. Tijm is zo’n voorbeeld van een aromatisch kruid dat je liever niet al te vaak in een koperen ketel destilleert omdat bepaalde inhoudsstoffen koper aantasten en zelfs, op den duur, de koperen leidingen oplossen. 
Lavandin etherische olie gedestilleerd in koper
Stoomdestilleren is ambachtelijk werk waarbij een zuiver en gecontroleerd productieproces essentieel is voor een goed resultaat. Toch is hygiënisch werken zeker geen garantie dat er in jouw hydrolaat geen zware metalen zitten. Tijdens het destilleren kunnen uit de soldeernaden minuscule resten van lood oplossen en in het hydrolaat terecht komen. In hoeverre dat schadelijk is voor onze gezondheid hangt af van de concentratie en stapeling van zware metalen.

Als je meer achtergrondinformatie wil lezen ga dan naar onze website indekoperenketel.nl Daar staat een vertaling van Ann Harman over metalen in hydrolaten.Met dank aan Aromasonja voor het toezenden. 

woensdag 2 januari 2019

Open Keteldagen en workshops 2019

Voor 2019 hebben we weer een aantrekkelijk workshopaanbod samengesteld voor mensen die geinteresseerd zijn in het maken van etherische olie en hydrolaat door middel van stoomdestillatie.
Of gewoon meer willen weten van de productie kwaliteit en toepassingsmogelijkheden van etherische olie. Voor een korte kennismaking met onze activiteiten organiseren we dit jaar een aantal Open Dagen.

OPEN KETELDAGEN
In de destilleerwerkplaats van INDEKOPERENKETEL ruik je de geur van bloeiende kruiden. De destilleerwerkplaats is gevestigd in een voormalige varkensschuur in het buitengebied van Gilze. Waar een paar jaar geleden nog zeugen en biggen liepen te knorren, is veranderd in een – tijdelijke – destilleerwerkplaats.

Kom ruiken! Wil je zien en ruiken hoe etherische olie wordt gemaakt van planten en bomen uit de omgeving? Henk geeft uitleg bij de destilleerketel en Catharina vertelt over planten en olie.
Welke geur spreekt jou aan? Tijdens de Open Keteldagen staan de etherische olie en de hydrolaten klaar om te ruiken en te ontdekken welke jou aanspreekt. Welke past het beste bij jou?
Je hoeft je niet aan te melden. Je wordt gastvrij ontvangen met een kopje kruidenthee en wat lekkers. Toegang gratis.
Schrijf je in voor de nieuwsbrief en je krijgt de uitnodigingen in je mailbox. Dat kan via onze website indekoperenketel.nl
Open Keteldagen 2019 van 13:00 uur tot ongeveer 16:00 uur
zaterdag 18 en zondag 19 mei 2019, zondag 7 juli, zaterdag 7 september
WORKSHOPS 2019
We organiseren in 2019 weer een aantal workshops lavendeldestilleren en zelf hydrolaten maken
Nieuw is de tweedaagse workshop Salie oogsten & destilleren.
Als je meer informatie wil hebben over de workshops raadpleeg dan onze website voor een uitgebreide beschrijving.