koelemmer foto Frank Stolvoort

dinsdag 4 januari 2022

Extractie en destillatie van sinaasappelschillen

 

foto: wikiHow
Dit schooljaar (2021-2022) hebben 3 VWO 6-leerlingen gekozen voor een interessant onderwerp voor hun ProfielWerkStuk. Dit was hun onderzoeksvraag:

Welke extractie-methode is het meest geschikt om essentiële olie uit sinaasappelschillen te halen?

Om een antwoord op deze vraag te krijgen hebben ze 4 extractie-methoden toegepast: persing, enfleurage, extractie met een oplosmiddel en stoomdestillatie.


PERSING

De meeste sinaasappel essentiële olie die op de markt is is geperst. Vroeger gebeurde dat handmatig nu is daar een complete fabriek voor nodig die zowel sinaasappelsap als essentiële olie van deze citrusvrucht produceert.

bron: brochure JBT corporations
Hoe een oude fruitpers van pas kwam. Ik heb de leerlingen een fruitpers laten gebruiken om de schillen met veel druk uit te laten persen. Het resultaat is via een scheitrechter in een buisje verzameld, maar moet nog wel bezinken om een heldere essentiële olie te verkrijgen.
scheitrechter met sinaasappel essentiële olie

De opbrengst was ongeveer 2 mL uit ongeveer 1 Kg sinaasappelschillen. Dat is vrij laag, maar ook te verklaren door de manier van persen. In het fabriekproces worden de schillen geschraapt en de vrijgekomen olie met veel water naar een essencier gespoeld.  Met een fruitpers druk je veel van de olieproducerende holtes in de schil dicht waardoor deze niet uit de pershouder druppelen.

ENFLEURAGE

Deze techniek werd vroeger vaak gebruikt om geurstoffen uit men name bloemen te halen door middel van een reukloos vet. De leerlingen hadden gekozen voor kokosvet. Ze hebben het vet over een aantal grote petrischalen verdeeld en met een pincet stukjes schil in het vet gedrukt.

Het met aromatische stoffen verzadigde vet (pommade) is een aantal weken later gedestilleerd met ethanol. Door deze extractie haal je de geurstoffen, met name D-limoneen uit het vet. Het destillaat rook zwak naar sinaasappel, wat er op kan wijzen dat enfleurage niet zo'n geschikte methode is om de sinaasappelolie uit de schillen te halen. De aromatische stoffen bevattende ethanol zou je nog kunnen indampen naar een 'absolue de pommade'. De leerlingen hebben ervoor gekozen om de oplossing te bewaren voor analyse naar inhoudstoffen.

Tijdens de destillatie van de pommade

ABSOLUE

Als je een absolue maakt van een aromatische plant maak je gebruik van een apolair oplosmiddel. In dit geval n-hexaan. Na extractie en verdamping van de hexaan houd je een vettige massa, concrète genoemd over. Na deze eerste stap los je het concrète op in ethanol wat je vervolgens laat verdampen. Resultaat een watervrij absolue. De leerlingen hebben al deze stappen kunnen uitvoeren door gebruik te maken van de zuurkast in het bètalab. Hexaan en ethanol zijn nogal brandbaar!

Sinaasappelschillen na de extractie met n-hexaan

Afdampen hexaanextract door destillatie

Het uiteindelijke resultaat viel wat tegen, na verdampen van de ethanol bleef er plusminus 1 gram absolue over. 

STOOMDESTILLATIE

Als vierde en laatste extractie-methode hebben de leerlingen een stoomdestillatie uitgevoerd. Het is niet de eerste keer dat ik het glazen destilleertoestel uitleen aan school.  Deze destillatie van sinaasappelschillen is dan ook vaker uitgevoerd, en met succes.

Glazen destillatie opstelling, tussenbol 2 Liter

De leerlingen hebben de tussenbol van de glazen destilleeropstelling gevuld met 800 gram gefileerde schillen. Na een uurtje hebben ze daaruit 6 gram essentiële olie kunnen destilleren.

De hoogste opbrengst aan essentiële olie vergeleken met de andere extractiemethodes. 

CONCLUSIE

Als je de essentiële olie uit sinaasappelschillen wil halen gaat dat het beste door middel van stoomdestillatie. Of je moet de beschikking hebben over professionele persapparatuur.Voor kleine hoeveelheden 0,5 - 1 Kg gefileerde schillen is het dus goed te doen om een flesje sinaasappelolie te maken. Als je de essentiële olie wil gebruiken is het wel raadzaam om schillen van biologische teelt te nemen. Eigen onderzoek heeft ons geleerd dat schillen van niet biologische teelt hoge concentraties pesticiden bevat. https://indekoperenketel.nl/pesticiden-in-citrusschillen/