Chaamse wijn en de geest van Dassemus

 

Wijngaard Dassemus Chaam

Na onze goed bezochte Open Ketel van 19 september hebben we op zondag een open dag bezocht van wijngaard Dassemus in Chaam. Hier worden verschillende druivenrassen biologisch geteeld. De eigenaren hadden een route uitgezet met veel informatie over wijnteelt en het wijnmaken.

Ook weer wat geleerd over druivenrassen die speciaal voor de biologische teelt zijn ontwikkeld. Dit  om geen bestrijdingsmiddelen te hoeven gebruiken tegen de schimmel. Iets waar druiven in ons vochtige klimaat al gauw mee te maken krijgen.

Gistingsfles

De route voerde ons door een grote schuur waar de wijnen gemaakt worden. Van het persen van de druiven tot uiteindelijk het bottelen van de wijn in flessen. Ter illustratie was midden tussen de grote roestvrij stalen gistingstanks een gistingsfles neergezet. Altijd mooi om te zien, te horen en te ruiken als het gistingsproces in volle gang is.

Van de eigenaren hadden we begrepen dat er sinds een paar jaar ook van het restproduct van het wijnmaken (de druivenschillen) een Eau de Vie gemaakt wordt. Om de ´De Geest van Dassemus´ te maken moet worden gedestilleerd. Gedistilleerd moet ik eigenlijk zeggen omdat het om alcohol stoken gaat.

Distilleerketels

Een mooie manier om het restproduct te gebruiken en niet als afval weg te gooien. Na de schuur kwam de wijngaard zelf. Ook interessant, vooral de manier waarop kruiden worden ingezet als groenbemesters. Dat verhoogt tegelijkertijd ook de biodiversiteit in de wijngaard.

Na een wandeling langs de druivenstokken was het tijd om de wijn te proeven! Door het zonnige weer en de aanwezige bezoekers was dat geen vervelende bezigheid.

De wijnkaart van Dassemus

Er was keuze genoeg om de verschillende wijnsoorten te proeven en te beoordelen.

De Nederlandse wijnen zijn aan een flinke opmars begonnen en hebben hun eigen kwaliteit en karakter. Dat heeft alles te maken met klimaat, grondsoort etc. Deze factoren in de wijnbouw noemt men terroir. Dezelfde factoren zijn ook van invloed op de samenstelling en kwaliteit van lavendelolie.

Sprookje in het Chaamse bos

Vlnr Roos, Henk en Catharina foto: Roos Lubbers

In mei kregen we de vraag van Roos Lubbers of ze een keer kon meelopen tijdens onze oogst en destillatie van naaldbomen. Roos is geurspecialist, auteur van de in 2013 verschenen parfumgids en veel geconsulteerd als autoriteit op geurgebied. We hebben met haar afgesproken om op een zaterdag eind mei het Chaamse bos in te gaan om te oogsten. In het bos ontstond het idee om van één plek 3 verschillende soorten naaldbomen te oogsten en dezelfde dag te destilleren.

Catharina bezig met Lariks takken foto: Roos Lubbers

Op zich een bijzonder experiment om de Lariks, Grove Den en Douglasspar bij elkaar in de ketel te stoppen en er een etherische olie van te maken. Een blend rechtstreeks uit de ketel! We  hebben in totaal 4 klapkratten gevuld met takjes van de 3 soorten naaldbomen. Bij de destilleerwerkplaats aangekomen is Catharina gelijk begonnen met het hakselen van de takjes.

Douglasspar hakselen foto: Roos Lubber

We hebben uiteraard na het hakselen van de takken de drie soorten gewogen om achteraf toch iets van een receptuur in handen te hebben. Er was voldoende ruimte in onze 150 Liter destilleerketel voor de gehakselde takjes.

Vullen van de destilleerketel foto: Roos Lubbers

Na het aansteken van de brander onder de destilleerketel is het afwachten totdat het eerste destillaat uit de koelemmer komt druppelen. Die eerste druppels zijn altijd een magisch moment. Ook de geuren die vlak voor en tijdens de destillatie langskomen maken het proces bijzonder.

Catharina houd tijdens de destillatie de scheitrechter in de gaten. foto: Roos Lubbers

Deze herinnering was bij ons in juli al weer een beetje weggezakt totdat we vernamen wat Roos Lubbers voor mooi product had gemaakt van de naaldbomenmix.

https://www.rooslubbers.com/product-page/chaamse-bos

Roos maakte de volgende beschrijving over hoe haar product tot stand gekomen was:

Er was eens… een man, een vrouw en een hele grote ketel. Met deze ketel 

konden zij toveren. Je stopte er takjes en kruiden in en er kwam de mooist 

geurende olie uit. Op een dag mocht ik met ze mee naar het magische Chaamse 

bos om op zoek te gaan naar geurschatten. En ja hoor, het wonder geschiedde.

De Lariks, de Den en de Douglasspar uit het Chaamse bos vermengden zich tot 

een zuiver riekend elixir. En lieve mensen, deze essentie van dit mooie bos zit nu 

in een flesje. Hoe bijzonder is dat! Slechts 20 flesjes van deze unieke blend 

beschikbaar. Oh, enne… ze leefden nog lang en gelukkig.

Dank je wel Catharina en Henk!

Een waar gebeurd sprookje dus in het Chaamse bos. Roos bedankt voor het maken van de mooie foto's en het sprookje. Als je meer wil weten over Roos Lubbers en de producten die ze verkoopt is een bezoekje aan haar website de moeite waard.

Workshops en online cursussen

Yes!!! Hij is klaar: de cursus lavendel destilleren. Toch al weer twee maanden samen met Catharina aan gewerkt. Geen vervelend werk om onze kennis en ervaring over het destilleren van lavendel in een online cursus te stoppen. We hebben hem aangevuld met informatie over stekken, telen en oogsten van de lavendel. En uiteraard komen ook de toepassingen van lavendelolie en lavendelhydrolaat aan bod. Met veel filmpjes en animaties is het een mooie manier om onze kennis over te dragen aan mensen die meer willen weten over lavendelolie of zelf aan de slag willen gaan.

Lavandula angustifolia

Het voordeel van de cursus is dat de deelnemers er 28 dagen over kunnen doen, en alle onderdelen kunnen terugkijken. Meer info over de cursus lavendel destilleren kan je vinden op onze website: https://www.indekoperenketel.nl/lavendel-destilleren/

koperen alambiek

Onze derde en (voorlopig) laatste online cursus staat geheel in het teken van zelf hydrolaten maken. Deze zal half juli klaar zijn. Deelnemers die zich voor 18 juli inschrijven krijgen de mogelijkheid om zaterdagmiddag 18 juli het praktische gedeelte via een lifestream vanuit de destilleerwerkplaats in Gilze NB mee te maken. Deze extra mogelijkheid geeft de cursist gelijk een kijkje in onze 'destilleerkeuken'. Meer info staat op de website: https://www.indekoperenketel.nl/zelf-hydrolaten-maken/

Eind juni en begin juli staan bij ons altijd in het teken van lavendel. Afhankelijk van het weer en de uren zonneschijn is dit de periode wanneer in Nederland de lavendel geoogst moet worden. Omdat indekoperenketel dit jaar 10 jaar bestaat hebben we een leuke actie bedacht.

Particulieren kunnen hun lavendelsnoeisel brengen om te laten destilleren. Voorwaarde is wel dat het om minimaal 1 Kg (1/4 klapkrat) gaat en schoon en droog aangeleverd wordt. We vragen daar 19 euro per Kg voor. Deelnemers krijgen dan naar rato een flesje lavendelolie thuisgestuurd. Een artikel over deze actie kan je vinden op onze website: https://www.indekoperenketel.nl/lavendel-snoei-actie/

De actie loopt af aanstaande zaterdag 4 juli.

Cursus naaldbomendestilleren op 23 mei online!

In een tijd waarin niets meer vanzelfsprekend is, ook onze workshops niet, moet je kunnen omschakelen. Daarom zijn we de afgelopen anderhalve maand mee bezig geweest om een cursus in een online omgeving te zetten. Inhoud, achtergrond en ervaring op het gebied van het maken van etherische olie en hydrolaat hebben we genoeg. Een online cursus aanbieden vergt toch weer andere vaardigheden.

Catharina tijdens de Lariks oogst

Op dit moment zitten we en in de afrondingsfase. Na wat tests kunnen we de cursus naaldbomen destilleren vanaf 23 mei aanstaande online aanbieden. Na veel computerwerk hebben we de afgelopen week benut om in het bos en in onze destilleerwerkplaats filmopnames te maken.

Catharina hakselt de Larikstakjes

Want wat is een cursus zonder instructiefilmpjes? Om te illustreren hoe het proces van stoomdestilleren in z´n werk gaat hebben we gekozen voor de Lariks (Larix decidua). Dit is een bijzondere naaldboomsoort waarvan etherische olie en hydrolaat vele toepassingen kent.

Gehakselde larikstakjes in de destilleerketel

Lariks etherische olie, tijdens de destillatie verzameld in een scheitrechter

Er zijn dus klanten genoeg die deze olie en hydrolaat, die we jaarlijks maken, van ons afnemen. De cursus gaat naast de techniek ook uitgebreid in op de productie van aromatische stoffen door de naaldboom (biochemie) , de samenstelling van etherische oliën van diverse naaldboomsoorten en uiteraard de toepassingen. Op mijn blog en website heb ik daar in het vorige artikel al iets over geschreven.

Wil je meer weten over de inhoud van de cursus, of wil je je opgeven? Kijk dan op onze website

Lucht ontsmetten in een ruimte met hydrolaat

De scholen zijn de afgelopen week gesloten voor leerlingen. Om het onderwijs op afstand mogelijk te maken zijn de onderwijsondersteuners (OOP) veelal wel aanwezig in het schoolgebouw. Dat brengt uiteraard wel enige risico's met zich mee wat betreft besmetting.

Ik werk nu ruim een half jaar in een nieuw schoolgebouw. Gebleken is dat door een continue afzuiging van de ruimte de luchtvochtigheid te laag is. Om dit te verhelpen is een luchtbevochtiger aangeschaft. Dat helpt voor een groot deel, we zitten nu op zo'n 54% ipv 30% luchtvochtigheid.

Display luchtbevochtiger

De luchtbevochtiger heeft een uitneembaar 7 Liter reservoir. Waarom dit reservoir niet vullen met een beetje hydrolaat erbij was mijn gedachte. De collega's hadden geen bezwaar, en het leek mij ook een goed moment om het te testen. Mijn doel was om de ruimte te ontsmetten met een geschikt en sterk antibacterieel hydrolaat.

reservoir en bevochtigingsmechanisme

Met een blik op onze voorraad was de keuze snel gemaakt. Een naaldbomenhydrolaat! Naaldboom oliën en ook hydrolaten bevatten stoffen die de lucht zuiveren. Ook hebben ze een bewezen antibacteriële en antivirale werking waardoor mensen met luchtwegklachten er baat bij hebben.
Ik heb in 2011 een artikel geschreven over douglasspar etherische olie de link die daar in staat naar een wetenschappelijk artikel werkt helaas niet meer. Deze wel  Chemical composition and antifungal activity of the essential oil of Douglas fir

Ik heb 3 flessen meegenomen en 1 fles in het reservoir gegoten en aangevuld tot 7 Liter (maximale capaciteit van het reservoir). Het resultaat was na een kwartiertje in de werkruimte al goed merkbaar. Er hing een heerlijke sterke boslucht. In de loop van de dag ook waarneembaar op de gang (deur stond open) en in het trappenhuis.

Douglasspar klaar voor de hakselaar foto: mei 2019

Ik heb twee hydrolaten van naaldbomen getest. Reuzenzilverspar (Abies grandis) en Douglasspar (Pseudotsuga menziesii)  Wat opviel was dat het Reuzenzilverspar hydrolaat krachtiger was qua geur dan die van de Douglasspar. Als je zelf een (kleinere) ruimte wilt ontsmetten werkt uiteraard een verdamper met een paar druppels etherische olie heel goed. 

Nieuwe website indekoperenketel

Het heeft de nodige tijd en inspanningen gekost, maar nu staat ie er: onze nieuwe website
Overzichtelijker, makkelijk doorzoekbaar en met oog voor een goede vormgeving.

Dus mocht je vragen hebben, een workshop willen volgen, een boek willen kopen of anderszins dan zijn we weer volledig bereikbaar!

De invloed van kaneelolie op Candida albicans 2

Kaneel sorteren voor de destillatie

Oktober vorig jaar schreef ik over een profielwerkstuk van leerlingen van mijn school naar de werking van kaneelolie op Candida albicans. Met name het verschil tussen Cassia (Cinnamomum aromaticum) en Ceylon (Cinnamomum zeylanicum) etherische olie vond ik interessant om te weten.

tussenbol met kaneel

Tijdens het destilleren van de kaneel zijn de leerlingen erachter gekomen dat er heel veel kaneel nodig is om een beetje etherische olie te maken. Daarom hebben ze voor verder onderzoek in de winkel gekochte kaneelolie gebruikt voor verder onderzoek. Wel hebben ze het kaneelhydrolaat wat ze gemaakt hadden meegenomen en laten testen op samenstelling en werking tegen Candida albicans.
SAMENSTELLING

Gaschromatogram Cassia etherische olie  F. Gabriels & S. Grosfeld

Gaschromatogram Ceylon etherische olie   F. Gabriels & S. Grosfeld

Om de samenstelling van de (gekochte) etherische olie van Cassia en Ceylon te laten analyseren konden de leerlingen terecht op de TU Eindhoven. Door een gaschromatografische (GCMS) analyse uit te voeren werden een aantal hoofdbestanddelen aangetoond. In beide oliën werd de stof cinnamaldehyde (kaneelaldehyde) aangetoond.

Cassia bevat een veel hoger gehalte van deze stof als Ceylon en geurt daarom ook wat scherper en minder zoet dan Ceylon etherische olie. 

WERKING TEGEN DE SCHIMMEL CANDIDA ALBICANS

De leerlingen hadden de mogelijkheid om in Utrecht bij een instituut de werking van de beide kaneel oliën tegen Candida albicans te testen. Dat hebben ze zowel kwalitatief als kwantitatief kunnen doen.

Aromatogram Cassia, Ceylon en kaneelhydrolaat   F. Gabriels & S. Grosfeld

Kwalitatief door middel van een aromatogram. Op de afbeelding kan je zien waar de Candida albicans op de agarplaat niet wil groeien. Het witte gedeelte is Candida. Het is goed te zien dat rondom het blauwe stipje (pure kaneelolie) de Candida geen kans krijgt. 

gemiddelde groei Candida albicans in een medium  F. Gabriels & S. Grosfeld

Kwantitatief door te meten wat de groei van Candida albicans is in een medium waaraan verschillende concentraties kaneelolie toegevoegd zijn. De leerlingen hadden in deze metingen ook nog het kaneelhydrolaat meegenomen. Na een dag experimenteren en daarna uitwerken van de resultaten was dit hun eindconclusie:

Je kunt constateren dat de Cassia kaneelolie een schadelijkere stof is voor Candida albicans dan de Ceylon kaneelolie, omdat de remming van de schimmel bij de Cassia kaneelolie met verschillende verdunningen groter is dan bij de verdunningen van de Ceylon kaneelolie.

Bij een hoge concentratie is Cassia kaneelolie schadelijker dan Ceylon kaneelolie, maar naarmate de concentratie verlaagt zwakt de invloed van Cassia kaneelolie af en blijft de Ceylon kaneelolie gelijk

Met dank aan Famke Gabriels en Sara Grosfeld leerlingen 6 VWO van het Frencken college in Oosterhout(NB).

Workshopprogramma 2020

Voor dit jaar hebben we weer een interessant workshopprogramma samengesteld. Nieuw in het programma zijn de workshop Naaldbomen destilleren en de tweedaagse workshop Salie oogsten en destilleren. Tijdens onze workshops is er veel aandacht voor de techniek van het stoomdestilleren en laten we de deelnemers kennismaken met de samenstelling van verschillende soorten etherische olie.

Geursessie tijdens de workshop lavendeldestilleren

Er is ook voldoende tijd ingeruimd om tijdens een geursessie kennis te maken met de geuren van de diverse oliën. Bijvoorbeeld verschillende soorten lavendel, of de vier soorten naaldbomen die we zelf produceren. En uiteraard geven we ook onze kennis van de toepassingen van de etherische oliën mee.

Lavandula intermedia etherische olie

Tijdens de tien jaar dat we nu workshops geven hebben we veel enthousiaste en inspirerende mensen mogen ontmoeten. Een aantal heeft de bij indekoperenketel opgedane kennis gebruikt om zelf aan de slag te gaan. Ook zien we een toename van aanvragen voor een workshop op maat. Veelal als start van een project waarbij aromatische planten een rol spelen.

Dit zijn de workshops:

11 en 18 juli; 12 augustus

27 juni; 5 en 22 juli; 1, 16 en 22 augustus

Heb je interesse? Er staat meer informatie over de workshops en een aanmeldformulier op onze website. Mocht je vragen hebben neem dan contact met ons op via indekoperenketel@gmail.com