Dennenscheren in de Chaamse bossen

Om aan takjes met dennennaalden te komen ga ik naar de Chaamse bossen. Toen ik het onderstaande artikel in het dagblad Trouw las besefte ik dat voor deze activiteit een werkwoord bestaat: dennenscheren

bron: Trouw zaterdag 16 juli 2011 klik op de afbeelding om hem te vergroten

Op donderdag 4 augustus ben ik dus gaan dennenscheren. Ik heb me beperkt tot kleine boompjes en in totaal 4 klapkratten met takjes verzameld.

De inhoud van 4 klapkratten zouden genoeg moeten zijn om de volledige capaciteit van de ketel te benutten.

Omdat het verkleinen van deze hoeveelheid takjes nogal een langdurige bezigheid zou worden heb ik een tweede hands hakselaar aangeschaft. Dit apparaat maakt met veel lawaai snippers van de takken en takjes.

Tijdens het werken met deze hakselaar kwam ik er wel achter dat het apparaat geschikter is voor takken dan voor dunne twijgjes. Uiteindelijk heb ik 3 kg gehakselde grove den en  7 kg niet gehakselde grove den in de destilleerketel overgebracht.

Een hoge opbrengst etherische olie kon ik bij deze destillatie niet verwachten in verband met de tijd van het jaar. Robert Scheidel (essential oil company) had mij al gemailed dat voorjaar en najaar de beste tijden zijn. Mijn doel was dan ook om de ketel volledig gevuld met plantenmateriaal te testen.

Bij het destilleren heb ik een florentijnse vaas gebruikt om etherische olie en hydrolaat te scheiden.

Het was niet mijn bedoeling om hydrolaat te maken. Voor het maken van hydrolaat zoals ik in mei gedaan had kan je het beste in koper destilleren.

florentijnse vaas

Ik had de destilleerketel gevuld met 35 liter warm water. Het duurde toch nog een uur na het aansteken van de brander voordat het eerste destillaat uit de koelemmer druppelde.

Al vrij snel, bij een temperatuur van 38 graden Celcius, was er een vluchtig bestanddeel van de olie waarneembaar. De geur is het beste te omschrijven als fruitig. Deze geur ging tijdens de destillatie over in een pineen (dennengeurachtig) lucht.

Na twee uur en ongeveer twintig minuten ben ik gestopt met destilleren. De hele destillatie opstelling heb ik afgedekt en een nacht laten staan. Dit om te kijken of ik de volgende dag nog wat meer olie uit de dennennaalden kon halen.

Door de dennennaalden een nacht te laten weken zou volgens Robert Scheidel het beschermende waslaagje van de naald verdwijnen, waardoor er meer etherische olie gedestilleerd zou kunnen worden. Ik heb de naalden en takjes nog circa 1 uur gedestilleerd.

voordat de destillatie op gang komt is er al geur waar te nemen bij de uitloop van de koelemmer.

Voordat de destillatie op gang kwam was er bij 44 graden Celcius al een pineen/kruidige lucht waarneembaar. De beide destillaties hebben in totaal 25 mL olie opgeleverd.

De tweede destillatie leverde ca 2,5 mL op. Dat is 10% van de totale opbrengst.

Weinig als je bedenkt dat ik ruim 10 kg grove den heb gebruikt.

Grove den na de destillatie

Wel te verklaren gezien de tijd van het jaar en het relatief kleine aandeel dennennaalden ten opzichte van de takjes.

ketel schoonmaken

Na het destilleren is het tijd om de koelemmer en destilleerketel schoon te maken. Het residue in de destilleerketel is altijd gekleurd. In dit geval van kleurstoffen uit de grove den.

Catharina heeft 10 liter van dit residue gebruikt bij het wolverven.

wol in het verfbad

Voor het verfbad heeft ze ligusterbladeren en jonge takjes, brandnetel met bloeiwijzen, zevenblad en uitgebloeide bloemen van de vlinderstruik. Misschien heeft dit afval van de destillatie nog een nuttige toepassing!